Cumhurbaşkanlığı Modeli Neler Getiriyor?

Milyonlarca Türk vatandaşını ilgilendiren yeni sistemin maddeleri konusunda çok fazla bilgi kirliliği var. Sizler için yeni düzenlemeleri kapsamlı bir şekilde derledik. İşte o köklü değişimler.

Milletvekili seçilme yaşı 25’ten 18’e iniyor
¥ Gençlere siyasette alan açılacak.
¥ Gençlerin bakış açısı daha fazla siyasete yansıyacak.
¥ Siyasete hareket gelecek.
¥ Gençler erken yaşlarda siyasi tecrübe sahibi olacak.

Milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkıyor
¥ Temsiliyet genişleyecek, artan nüfusun Mecliste temsili sağlanacak.
¥ Vatandaşımız kendi ilinde daha fazla temsilciye sahip olacak.

Meclis güçleniyor, kanunları vekiller teklif ediyor
¥ Kanun yapımında Meclis iradesi ön plana çıkıyor.
¥ Meclisin bilgi edinme ve denetim yolları korunuyor. 
¥ Yazılı soruya hükûmet üyeleri tarafından 15 gün içinde cevap verilmesi anayasal hüküm hâline getiriliyor.
¥ Meclise ilk defa Hâkimler ve Savcılar Kurulu için üye seçme hakkı getiriliyor.

Cumhurbaşkanlığı seçimi ve Meclis genel seçimi 5 yılda bir aynı gün yapılıyor
¥ Meclis seçimleri 4 yılda birden 5 yılda bire çıkıyor.
¥ Meclis ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri aynı gün yapılıyor.
¥ Cumhurbaşkanlığı seçiminde iki turlu doğrudan seçim sistemi uygulanıyor.
¥ Bu yolla 5 yıllık kesintisiz istikrar dönemleri geliyor.
¥ Erken seçim ihtimali azalıyor, kriz çözme ve uzlaşma kültürü ön plana çıkıyor.

Cumhurbaşkanı veya Meclis seçimi yenileme kararı verirse, iki seçim aynı anda 
¥ Cumhurbaşkanı’na ve Meclis’e, seçimleri yenileme yetkisi tanınıyor.
¥ Cumhurbaşkanı seçim kararı alabiliyor. Aynı şekilde Meclis de beşte üç çoğunlukla seçim kararı alabiliyor.
¥ İki seçim birlikte yapılıyor.
¥ Bu düzenleme esasen uzlaşma ve uyum getiriyor.
¥ Cumhurbaşkanı erken seçim kararı alırsa kendi süresini de kısaltmış oluyor.

Cumhurbaşkanı’nın partisi ile ilişiği kesilmiyor
¥ Milletin doğrudan Cumhurbaşkanı’nı seçmesi ile birlikte Cumhurbaşkanı’nın siyasi sorumluluğu doğuyor.
¥ Partili Cumhurbaşkanlığı ile siyaset daha samimi ve reel bir zemine kavuşmuş oluyor.
¥ Parti kurulları ve kanalları Cumhurbaşkanlığı makamının halkla iletişimini ve ortak akıl ile politika oluşturmasını kolaylaştırıyor.
¥ Bu durum siyaset üstü konularda tüm partilerle çalışmaya engel olmuyor.
¥ Dolayısıyla seçime partili olarak girip seçilen Cumhurbaşkanı’nın partisi ile ilişiğinin kesilmesi gerçekçi değil.
¥ Cumhurbaşkanı’nın partili olması seçildikten sonra bütün milletin Cumhurbaşkanı olmasına engel teşkil etmiyor. Bugünkü Başbakan ve Bakanlar gibi)

Cumhurbaşkanı’na kararname çıkarma yetkisi veriliyor
¥ Şu an Bakanlar Kurulunda olan kararname çıkarma yetkisi, hükûmetin başı olan Cumhurbaşkanı’na devrediliyor.
¥ Cumhurbaşkanı, idari düzenlemeleri Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile yapıyor.
¥ Anayasada kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda kararname çıkaramıyor.
¥ Meclisin aynı konuda kanun çıkarması durumunda kararname hükümsüz hâle geliyor.
¥ Kararnameler Meclis’in ve Anayasa Mahkemesinin denetimine tabi oluyor.

Üst düzey kamu görevlilerini Cumhurbaşkanı atıyor
¥ Cumhurbaşkanı üst düzey kamu görevlilerini kararnameyle atıyor ve görevden alıyor.
¥ Yeni yönetim işbaşına geldiğinde, hızla kendi ekibini kurup icraata başlama imkânınına sahip oluyor.
¥ Atamalarda bürokratik gecikmeler ortadan kalkıyor.
¥ Performansa dayalı görev değişiklikleri hızla yapılabiliyor.
¥ Görevde ehliyet ve liyakat ön plana çıkıyor.

Kurumlar ile ilgili idari düzenlemeler Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile yapılıyor
¥ Kurumların yapısal dönüşümleri, benzer iş yapan birim veya kurumların birleşmesi kolaylaşıyor.
¥ Günümüz hız çağı. Yeni teknoloji ve uygulamaların gerekli kıldığı kurumlar hızla hayata geçiriliyor.
¥ Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile yerel tüzel kişiliğe sahip kurumlar kurulamıyor.

Sorumlu Cumhurbaşkanlığı geliyor
¥ Cumhurbaşkanı’nın “sorumsuzluğu” ortadan kalkıyor, yani “yetkili ama sorumsuz” olmaktan çıkıyor.
¥ Cumhurbaşkanı’na denetim ve cezai sorumluluk geliyor.
¥ Cumhurbaşkanı şu anki anayasaya göre Meclis’in dörtte üç oyuyla yalnızca vatana ihanetten yargılanabiliyor.
¥ Şimdi ise hakkında herhangi bir suç işlediği iddiasıyla soruşturma açılabiliyor.
¥ Hakkında soruşturma açılan Cumhurbaşkanı erken seçim kararı alamıyor.

Bütçe hazırlama ve sunma yetkisi Cumhurbaşkanı’na veriliyor
¥ Bunun dışında kanun teklifi verme ve yapma yetkisi Meclis’te.
¥ Bütçe Kanunu ile Kesin Hesap Kanunu aynı maddede birleştiriliyor, Meclis’te birlikte görüşülüp karara bağlanıyor.
¥ Bütçe kanunu Meclis’te onaylanmazsa, öncelikle geçici bütçe hazırlanıyor. O da olmazsa, bir önceki yılın bütçesi düzenlenip yürürlüğe konuluyor.

Sıkıyönetim kalkıyor, OHAL yeniden düzenleniyor
¥ Sıkıyönetim uygulaması tarih oluyor.
¥ OHAL, darbe girişiminin sonuçları ve terör tehditleri de göz önüne alınarak, yeniden tanımlanıyor.
¥ Mevcut sistemde Bakanlar Kurulu yetkisinde olan OHAL ilanı, yeni sistemde Cumhurbaşkanlığına veriliyor.
¥ OHAL ilanı aynı gün Meclis’in onayına sunuluyor.
¥ Meclisin OHAL’i uzatma, kısaltma ya da kaldırma yetkisi bulunuyor.
¥ Bu dönemde çıkan kararnameler üç ay içinde meclis tarafından onaylanmaz ise hükümsüz kalıyor.
Yargının bağımsızlığı ifadesine “tarafsızlığı” da ekleniyor
¥ Yargının bağımsız olması yetmez, tarafsız da olması gerekir. Tarafsızlığı anayasal hüküm hâline geliyor.
¥ Anayasa eklenen bu ibare ile yargıya olan güvenin artırılması hedefleniyor.
Yargı sivilleşiyor 
¥ Askerî yargı tümüyle kaldırılıyor. Sadece disiplin mahkemelerine izin veriliyor.
¥ Askerî mahkemeler sadece savaş hâlinde kurulabiliyor.
¥ Yargıda birlik geliyor. Asker ve sivil ayrımı ortadan kalkıyor. Vatandaşların hepsi aynı yargı kurumlarına tabi oluyor.
¥ AB müktesebatına uyumlu ve demokrasi standartlarını yükselten bir uygulama daha böylelikle hayata geçirilmiş olacak. 

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’na yeni düzenleme geliyor
¥ HSYK’nın yapısı ve seçim yöntemi değişiyor, adı Hâkimler ve Savcılar Kurulu (HSK) oluyor.
¥ Üye sayısı 22’den 13’e, daire sayısı 3’ten 2’ye düşüyor.
¥ Adalet Bakanı ve Adalet Bakanlığı Müsteşarı’nın mevcut durumu korunuyor.
¥ HSK’nın 4 üyesi, mevcutta olduğu gibi Cumhurbaşkanı tarafından seçiliyor.
¥ HSK’nın çoğunluğunu oluşturan 7 üye ilk defa Meclis tarafından, nitelikli çoğunluk ile seçiliyor.
¥ Meclis’e üye seçimi düzenlemesiyle demokratik meşruiyet güçlendiriliyor.
¥ Yargı kurumu üyeleri arasında seçime dönük rekabet ve gruplaşma son buluyor, Meclis’in iradesi öncelik kazanıyor.
¥ Yeni düzenlemeyle FETÖ tipi yapılanmaların HSK’ya etki etme imkânı ortadan kaldırılıyor.